İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

Türk edebiyatı İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatı, İslamiyet Etkisindeki Türk Edebiyatı ve Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı olmak üzere üçe ayrılır. 

İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatı Türklerin Orta Asya’da yaşadıkları dönemleri içine alır. Bazı kaynaklara göre M.Ö. 4000'li yıllara kadar gitmektedir. Bu edebiyat Türklerin bilinmeyen bir geçmişten  İslam dinini kabul ettikleri 11. yüzyıla kadar devam etmektedir. Bu döneme sav, sagu, koşug ve destan gibi edebi türler dikkat çeker, Ancak destanlar çok yaygın olduğundan bu dönem Destan Dönemi de denmektedir. Türklerin İslamiyet öncesi dönemi çok uzun yılları ve geniş bir coğrafyayı kapsamaktadır.  Hakim olan göçebe bir kültür vardır. Asıl hakim olan sözlü edebiyattır. 

Sözlü kültürlerimize ait kaynakların bir kısmı Çin, İran, Arap ve Yunan edebiyatlarında yazıya geçirilenlenlerle ve halk arasında anlatılan hikayelerin derlenmesiyle oluşmuş kaynaklardır.

Bu edebiyat sözlü ve yazılı olmak üzere iki koldan gelişmiştir. Yazılı edebiyat çok sınırlıdır. 8. yüzyılda Orhun Irmağı kenarında bulunan Göktürk Yazıtları bu edebiyatın çok eskilere dayandığını göstermektedir. Çünkü bu yazıtlarda son derece işlenmiş bir dil vardır. Bu da Türkler arasındaki dil ve edebiyat geçmişinin çok eskilere dayandığının bir kanıtıdır.

Türkler bu dönemde göçebe bir hayat tarzı sürmektedir. Avcılık, hayvancılık başlıca geçim kaynaklarıdır.

İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatının Özellikleri

1. M.Ö. 4000'li belli yıllar ile Türklerin İslâmiyet kabul ettikleri 11. yy. ortalarına kadar devam etmiştir.

2. Göçebe kültüre ait özellikler çok belirgindir. 

3. Yabancı etkilerden uzak kalmış, yerli bir edebiyat dönemidir.

4. Bu dönem ürünlerinin çoğu anonimdir.

5. Yabancı dillerden en az etkilenildiği bir dönemdir, eserlere öz Türkçe ile hakimdir.

6. Çok az yazılı eserleri olmakla birlikte, genel olarak baktığımızda sözlü edebiyatı ağırlıkta görürüz.

7. Aşk, doğa, yiğitlik, kahramanlık gibi konuları ağırlıklı olarak görürüz.