-da, de Ayrı mı Birleşik mi Yazılır?

-da, -de'nin birleşik mi ayrı mı yazıldığını anlamak için önce cümledeki görevinin doğru tespit edilmesi gerekir. Üç farklı görevde kullanılabilir. 

1. Bulunma Hal Eki Görevi: 

Bulunma durumu eki -da / -de / -ta / -te birleşik yazılır. 

Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: 

devede (deve-de) kulak, 

yolda (yol-da) kalmak, 

ayakta (ayak-ta) durmak, 

işte (iş-te) çalışmak vb.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk)

2. Bağlaç Görevi: 

Bağlaç olan da / de ayrı yazılır. 

Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: 

Kızı da geldi gelini de. 

Durumu oğluna da bildirdi. 

Sen de mi kardeşim? 

Güç de olsa. 

Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da

UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: 

Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil). 

Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).

3. Yapım Eki Görevi: 

Yapım eki görevinde olduğu zaman da adından da anlaşıldığı gibi birleşik yazılır. 

Sözde özneyi anladım. (isimden isim yapan ek)

Ali gözde bir öğrenciydi. (isimden isim yapan ek)

Not: Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi ek olduğunda birleşik bağlaç olduğunda ayrı yazılır. 

Kaynak: tdk.gov.tr