11. yy'da Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.

Türkçenin ilk sözlüğü ve ilk dilbilgisi eserdir. Ansiklopedik bir eserdir.

Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçenin zengin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır. Arapça olarak kaleme alınmıştır.

Karahanlı Türkçesiyle yazılmıştır. 

7500'ten fazla Türkçe sözcük vardır.

Yazar, yaşadığı bölgelerde Türk köylerini dolaşarak hadis alimlerinin hadis derleme mantığıyla Türkçe kelimeleri derlemiştir. Derlediği kelimerle ilgili örnek cümleler yazmış, şiirlerle örneklendirmiştir.

Yazar köylerde sadece sözcük derlemesi yapmamış şiir vb. derlemeler de yamıştır.

Eserde Türklerin tarihi, yaşadığı bölgeler ve dil özelliklerine ait detaylı bilgiler bulunmaktadır.

El yazması nüsha 638 sayfadır.

Eser şöyle başlar: 

"Esirgeyen ve koruyan Allah'ın adıyla.

Allah'ın, devlet güneşini Türk burçlarından doğurmuş olduğunu ve Türklerin ülkesi üzerinde göklerin bütün dairelerini döndürmüş olduğunu gördüm. Allah onlara Türk adını verdi. Ve yeryüzüne hâkim kıldı. Cihan imparatorları Türk ırkından çıktı. Dünya milletlerinin yuları Türklerin eline verildi. Türkler Allah tarafından bütün kavimlere üstün kılındı. Hak’tan ayrılmayan Türkler, Allah tarafından hak üzerine kuvvetlendirildi. Türkler ile birlikte olan kavimler aziz oldu. Böyle kavimler, Türkler tarafından her arzularına eriştirildi. Türkler, himayelerine aldıkları milletleri, kötülerin şerrinden korudular. Cihan hâkimi olan Türklere herkes muhtaçtır, onlara derdini dinletmek, bu suretle her türlü arzuya nail olabilmek için Türkçe öğrenmek gerekir..."